Μέσα στο νωτισμένο χειμωνιάτικο πούσι του Θερμαϊκού οι μαύρες φιγούρες σκαρφαλωμένες στα γυμνόφυλλα δέντρα μοιάζουν από μακριά με ανθρωπόμορφα σκιάχτρα που αποτρέπουν από τα χωράφια και τις σοδειές επιθετικά πουλιά και φαντάσματα. Όμως οι σαλτιμπάγκοι των δέντρων δεν είναι παρά ζωντανοί εργάτες των συνεργείων του Δήμου που επιχειρούν με παραδοσιακές μεθόδους να κλαδέψουν τις λεύκες κατά μήκος της λεωφόρου Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι ένα ονειρικό στιγμιότυπο του φωτογράφου Μιχάλη Παππού που διατήρησε νοσταλγικές εικόνες από την παλιά Θεσσαλονίκη.
Οι παλιοί κλαδευτές των δεντροστοιχιών της πόλης είχαν, από έλλειψη τεχνικών μέσων, αναγκαστικά οικολογική συνείδηση και πρακτική. Σκαρφάλωναν στο δέντρο όπως τα παιδιά και το κλάδευαν αγαπητικά κι αρμονικά με κλαδευτήρια και χειροκίνητα πριόνια. Δεν ενέσκηπταν ως επαγγελματίες υλοτόμοι δασών με σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό ή σαν τα σύγχρονα συνεργεία που προκαλούν την ηρεμία των περιοίκων και κουρεύουν ακαλαίσθητα ακόμη και πλατάνια σε δεντροστοιχίες της πόλης. Τα κλαδιά στέγνωναν για μέρες στη ρίζα του δέντρου, ώσπου να περάσει το ανοιχτό φορτηγό να τα περισυλλέξει για να καταλήξουν ως καύσιμη ύλη σε φούρνους ψωμιού και ξυλόσομπες. Η αποσύνθεση των κλαδιών κατέληγε φυσιολογικά και δεν είχαν την τύχη να γίνουν χλωρό ροκανίδι από τις μηχανικές φαγάνες που αντικατέστησαν σήμερα την παραδοσιακή τεχνική.
Οι λεύκες της Λεωφόρου Μεγάλου Αλεξάνδρου, που κλαδεύονται παραδοσιακά στη φωτογραφία, είναι φυτέματα και αναστήματα της μεταπολεμικής επιχωμάτωσης της ανατολικής δαντελωτής παραλίας. Γι’ αυτό στο σάρκωμά τους έχουν ενσταλάξει χυμούς από την αρμύρα της θάλασσας και τροφή από παχιά μπάζα ζυμωμένα με βόθρους και περιττώματα παλιών κατοίκων της πυρίκαυστης ζώνης, που πετούσαν τα φορτηγά για δυο δεκαετίας, ώσπου να μπαζωθεί και να γίνουν δρόμοι, πάρκα, παιδικές χαρές και βαρύτιμα φιλέτα – οικόπεδα.
Τα δέντρα της Λεωφόρου Μεγάλου Αλεξάνδρου θέλουν ευαίσθητη κι ανθρώπινη προσέγγιση, γιατί έχουν γραμμένα πάνω τους ανθρώπινα αισθήματα. Η εφηβική και λεία επιφάνεια της λεύκας έγινε το μεταπολεμικό βιβλίο της πόλης και των ανθρώπων της. Στους κορμούς τους χαράχτηκαν αιώνιοι και πληγωμένοι έρωτες, φίλαθλα αισθήματα, στρατολογικές σειρές νεοσυλλέκτων, αρχιγράμματα εσωτερικών διεργασιών που οι δράστες καλλιτέχνες τους τα κράτησαν μυστικά με αιώνιους όρκους.
Τα χαράγματα αγάπης που είναι αποτυπωμένα με σουγιάδες, νυχοκόπτες, κλειδιά και νύχια στους κορμούς των δέντρων της ανατολικής παραλίας, ακρώνυμα, μονογράμματα, πληγωμένες καρδιές, τοξοβόλοι έρωτες, ποικίλα ιδεογράμματα, τα αποτύπωσε στον ζωγραφικό καμβά ο ζωγράφος και ψυχίατρος Παύλος Βασιλειάδης, ως φωτογραφικό στιγμιότυπο μιας ηλικίας, πριν τα χαράγματα μεγαλώσουν μαζί με τις λεύκες, πριν γεράσουν με τα δέντρα και παραμορφωθούν με το γήρας και το σκάσιμο της στιλπνής επιφάνειας του κορμού.
Πολλοί από τους σημερινούς περιπατητές της νέας παραλίας, ώριμα ζευγάρια, μοναχικά φαντάσματα, συνταξιούχοι, καρδιοπαθείς του καθημερινού συνταγογραφικού περιπάτου, γιαγιάδες και παππούδες με φωνακλάδικα εγγόνια ή κατοικίδια σκυλάκια, έχουν αφήσει στις λεύκες της παραλίας το αποτύπωμα της μεταπολεμικής νιότης τους, χαράγματα της εμπράγματης μνήμης ζυμωμένα με βαρύθυμους ή φλογερούς έρωτες, βαριεστημένες αναμονές ή φευγαλέα περάσματα.
Γι’ αυτό λέω πως τα δέντρα της παραλίας δεν μοιάζουν με τα άλλα της σειράς. Έχουν ψυχή και αισθήματα. Είναι ανοιχτά βιβλία νεανικών ερώτων, φοιτητικών δεσμών και στιγμιότυπα παλιοσειρών της στρατιωτικής θητείας. Είναι τα ζωντανά αρχεία της πόλης που μεγαλώνουν, αποσυντίθενται και γερνούν μαζί με τους χαράκτες τους.
Χ.ΖΑΦ.
Φωτογραφία του Μιχάλη Παππού. Από τη συλλογή του καλλιτέχνη φωτογράφου.
