Στη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου, στις 19 Ιανουαρίου 1947, βυθίστηκε το επιβατικό πλοίο ‘Χειμάρρα’’ στον νότιο Ευβοϊκό κόλπο παρασέρνοντας στο βυθό 385 ανθρώπους, μεταξύ των οποίων πολλούς Θεσσαλονικείς. Ήταν το χειρότερο και πιο πολύνεκρο ναυτικό δυστύχημα στη χώρα μας στον 20ό αιώνα. Το ‘’Χειμάρρα’’ εκτελούσε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη –Πειραιάς, καθώς το οδικό δίκτυο ήταν κομμένο ή επικίνδυνο λόγω του πολέμου.
Το πλοίο προσέκρουσε στις 4 το πρωί στις βραχονησίδες «Βερδούγια» στο νότιο Ευβοϊκό, ανάμεσα στα Νέα Στείρα από την πλευρά της Εύβοιας και την Αγία Μαρίνα. Λόγω της ισχυρής έκρηξης και του μεγάλου ρήγματος που σημειώθηκε, διατυπώθηκε και η εκδοχή ότι το πλοίο χτυπήθηκε από νάρκη που παρασύρθηκε λόγω της θαλασσοταραχής από τα παρακείμενα ναρκοπέδια. Πάντως μέχρι σήμερα δεν έχει διευκρινιστεί αν το πλοίο προσέκρουσε σε μαγνητική θαλάσσια νάρκη, αν έγινε σαμποτάζ, ή αν λόγω της ομίχλης που επικρατούσε, έπεσε στα βράχια.
Τα νερά που εισέρευσαν στο πλοίο προκάλεσαν σοβαρό πρόβλημα στο πηδάλιο του πλοίου, με αποτέλεσμα να παραμείνει ακυβέρνητο. Επίσης λόγω της καταστροφής του πομπού από την έκρηξη, το πλοίο δεν εξέπεμψε SOS για να εντοπιστεί το στίγμα του. Η εγκατάλειψη του πλοίου έγινε εντελώς ανεξέλεγκτα, καθώς το πλήρωμα του ”Χειμάρρα” δεν φρόντισε να επιβάλει την τάξη κατά την εγκατάλειψη του σκάφους. Σύμφωνα με μαρτυρίες επιζώντων του ναυαγίου επικράτησε μεγάλη σύγχυση και πανικός. Οι σωσίβιες λέμβοι βυθίζονταν από τον μεγάλο αριθμό των επιβαινόντων ή ανατρέπονταν πριν ακόμη επιβιβαστούν σ’ αυτές οι ναυαγοί. Από τις ανακρίσεις επίσης προέκυψε ότι οι ένοπλοι χωροφύλακες και οπλίτες που επέβαιναν (200 περίπου) δεν πειθάρχησαν στις εντολές του πλοιάρχου και κατέλαβαν πρώτοι τις ναυαγοσωστικές βάρκες, αφήνοντας στο πλοίο αβοήθητους γυναίκες και παιδιά.
Από τους 620 επιβάτες σώθηκαν 246 άτομα
Το επιβατηγό βυθίστηκε μιάμιση ώρα μετά την πρόσκρουση στη θαλάσσια περιοχή που απέχει ένα μίλι από την Αγία Μαρίνα, ενώ οι έρευνες για την αναζήτηση των ναυαγών άρχισαν δέκα ώρες μετά το ναυάγιο. Πολλοί ναυαγοί που έπεσαν στη θάλασσα, λόγω έλλειψης σωστικών μέσων, πέθαναν από το δριμύ ψύχος και τα παγωμένα θαλάσσια ρεύματα. Τα ναρκαλιευτικά και τα καϊκια που έσπευσαν στην περιοχή, για δύο μέρες μάζευαν τα επιπλέοντα πτώματα στη θάλασσα. Τελικά, από τους 620 επιβαίνοντες 246 άτομα σώθηκαν, είτε με τις σωσίβιες βάρκες είτε κολυμπώντας και παλεύοντας με τα παγωμένα κύματα. Ανάμεσα στους διασωθέντες ήταν και ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κων. Κοσμόπουλος, εικοσάχρονος τότε φοιτητής, που σώθηκε κολυμπώντας…
Ναυαγοί του ”Χειμάρρα” αποβιβάζονται με λέμβους στη στεριά.
Ανάμεσα στους επιβάτες ήταν και 36 πολιτικοί κρατούμενοι από τη Θεσσαλονίκη και την Βόρεια Ελλάδα που μεταφέρονταν σε διάφορους τόπους εξορίας καθώς και περίπου 200 χωροφύλακες και στρατιώτες. Από τους 36 κρατούμενους, θύματα της άγριας αδερφοσφαγής, που ‘’ταξίδευαν’’ για τα ξερονήσια και τους έλυσαν τα δεσμά την τελευταία στιγμή, σώθηκαν μόνο δέκα…
Ιστορία του πλοίου
Όταν ναυάγησε η ‘’Χειμάρρα’’ είχε ηλικία 42 χρόνων και ήταν το τελευταίο ατμόπλοιο της ελληνικής ακτοπλοΐας. Είχε ναυπηγηθεί στο Στετίν της Γερμανίας το 1905 με το όνομα ‘’Χέρτα’’ και ξεκίνησε την ίδια χρονιά δρομολόγια για λογαριασμό της γερμανικής ταχυδρομικής υπηρεσίας. Στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομειακό πλοίο και αργότερα μετατράπηκε σε βοηθητικό σκάφος ναρκοθέτησης. Μετά τον πόλεμο έγινε επιβατηγό κάνοντας ταξίδια σε γερμανικά λιμάνια και την Κοπεγχάγη. Στον δεύτερο μεγάλο πόλεμο πρόσφερε υπηρεσίες στο γερμανικό πολεμικό ναυτικό και μετά την ήττα των Ναζί παραδόθηκε στη Βρετανία. Το 1946 το ‘’Χέρτα’’ δόθηκε στη χώρα μας ως πολεμική επανόρθωση και το εκμεταλλευόταν το Δημόσιο, ονομάστηκε ‘’Χειμάρρα’’ και χρησιμοποιήθηκε ως επιβατηγό στη γραμμή Θεσσαλονίκης –Πειραιά ως το τελευταίο μοιραίο ταξίδι του. Το 1999 μια ομάδα κατάδυσης ανακάλυψε το ‘’Χειμάρρα’’ στο βυθό του ναυαγίου σε βάθος 35 μέτρων, φέρνοντας στην επιφάνεια αντικείμενα και κειμήλια που εκτέθηκαν το 2006 στο Ζάππειο στην Αθήνα, αναρριπίζοντας μνήμες και ερωτήματα για τη μεγαλύτερη ελληνική ναυτική τραγωδία του 20ου αιώνα.
Χ.ΖΑΦ.
