Στις 4 Νοεμβρίου 1922 φθάνουν στη Θεσσαλονίκη οι πρώτοι πρόσφυγες από τη Σμύρνη. Έφθασαν με επιταγμένα πλοία των εφοπλιστών Γιαννουλάτου, Εμπειρίκου, Μιχαληνού και Παληού. Οι χιλιάδες πρόσφυγες, κυρίως γυναικόπαιδα και γέροντες, αποβιβάστηκαν στον όρμο της Καλαμαριάς και το λιμάνι και έμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτω από άθλιες συνθήκες, στο περιφραγμένο λοιμοκαθαρτήριο (ή απολυμαντήριο ή καραντίνα) της Καλαμαριάς για λόγους προστασίας από επιδημίες.
Πρόσφυγες στο λιμάνι της Σμύρνης επιβιβάζονται στα πλοία για τη νέα πατρίδα…
Τις επόμενες μέρες πολλαπλασιάστηκαν οι προσφυγικές αποστολές και κορυφώθηκαν το 1923 με τη συνθήκη της υποχρεωτικής ανταλλαγής των πληθυσμών, των μουσουλμάνων της Ελλάδας με τους Έλληνες χριστιανούς της Μικράς Ασίας και τους Πόντου. Η πλειονότητα των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα, πέρασαν από τα «σύρματα», το λοιμοκαθαρτήριο της Καλαμαριάς.
Η περιοχή του λοιμοκαθαρτηρίου της Καλαμαριάς. Προφανώς οι ευκατάστατοι άνδρες της φωτογραφίας δεν έχουν καμιά σχέση με τους ταλαίπωρους πρόσφυγες που μένουν στις σκηνές.
Στην περιοχή Θεσσαλονίκης εγκαταστάθηκαν γύρω στους 100.000 πρόσφυγες που προέρχονται από την Μικρά Ασία και τον Πόντο. Οι περισσότεροι Πόντιοι της ανατολικής Μαύρης Θάλασσας, που αναχώρησαν από τα λιμάνια του Βατούμ, του Σοχούμ και της Τραπεζούντας, εγκαταστάθηκαν στην Καλαμαριά και άλλους νέους προσφυγικούς συνοικισμούς της Μακεδονίας. Το μεγάλο προσφυγικό ρεύμα Ελλήνων από τη Μικρά Ασία και τη Βουλγαρία αύξησε κατά ενάμιση εκατομμύριο κατοίκους τον πληθυσμό της Ελλάδας, δίνοντας παράλληλα σημαντική ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη και δημιουργώντας μοναδική εθνική ομοιογένεια.
Χ.Ζ.
Προσφυγόσπιτα κοντά στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης στην Καλαμαριά.
