Ακροδεξιοί κουκουλοφόροι, εκμεταλλευόμενοι το συλλαλητήριο για τη Μακεδονία στην πλατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου (Κυριακή 21.1.18), εξαπέλυσαν με σίδερα και μολότοφ γενική επίθεση κατά αναρχικών – αντιεξουσιαστικών ομάδων της Θεσσαλονίκης. Μια από τις εγκληματικές δράσεις τους ήταν και η πυρπόληση του διατηρητέου κτηρίου στην γωνία της Λεωφόρο Στρατού με την οδό Σαρανταπόρου, που τελούσε υπό κατάληψη από την αναρχική – αντιεξουσιαστική ομάδα Libertatia για πάνω από δέκα χρόνια.
Σύμφωνα με μαρτυρίες περιοίκων, οι κουκουλοφόροι έρριψαν μολότοφ στην ξύλινη είσοδο και το εσωτερικό του διατηρητέου, με αποτέλεσμα τα ξύλινα κουφώματα να πιάσουν φωτιά που μεταδόθηκε ραγδαία στους υπερκείμενους δύο ορόφους που είχαν ξύλινα πατώματα και σκάλες. Παρά την έγκαιρη και δυναμική επέμβαση της Πυροσβεστικής, λόγω των εύφλεκτων υλικών το διατηρητέο κτήριο καταστράφηκε ολοσχερώς. Από την φωτιά δεν κινδύνευσαν άνθρωποι καθώς οι σημερινοί ένοικοί τους συμμετείχαν την ίδια ώρα του συλλαλητηρίου στην ‘’αντιφασιστική’’ συγκέντρωση αναρχικών στην περιοχή της Καμάρας. Ακροδεξιοί κουκουλοφόροι είχαν συγκρουστεί με τους συγκεντρωμένους στην Καμάρα, ενώ άλλοι είχαν επιτεθεί και στο φυλασσόμενο 12ο Δημοτικό σχολείο στην οδό Βασ. Γεωργίου που τελεί και αυτό υπό κατάληψη από άλλη ομάδα αντιεξουσιαστών.
Φαίνεται πως τα ακροδεξιά στοιχεία είχαν βάλει στο στόχαστρο το κατειλημμένο κτήριο την ημέρα του συλλαλητηρίου, καθώς τις τελευταίες μέρες στην ιστοσελίδα της Libertatia είναι αναρτημένο μακροσκελές κείμενο για το ‘’Μακεδονικό’’ στο οποίο γίνεται ιστορική αναδρομή του ζητήματος και κρίσεις για το χειρισμό του ζητήματος από τους ‘’εθνικιστές’’ πολιτικούς. ‘’Η εθνικιστική ρητορική, γράφει το ανυπόγραφο κείμενο, έχει κατακλύσει ξανά τον δημόσιο λόγο προσφέροντας εύφορο έδαφος στον υφέρποντα φασισμό της ελληνικής κοινωνίας‘’. Και τονίζει ότι μπροστά στις εθνικιστικές κινήσεις της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ (έτσι γράφεται στο σάιτ τους) με την πρωτοβουλία του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ ‘’η μόνη πραγματική απάντηση είναι ο διεθνισμός και η αλληλεγγύη».
Η κρατική αδιαφορία για τα διατηρητέα έργα τέχνης
Το διατηρητέο κτήριο ανήκε στο Δημόσιο και είχε χαρακτηριστεί έργο τέχνης για την αρχιτεκτονική αξία και ιστορία του και την ύπαρξη ζωγραφιστών διακοσμήσεων στα ταβάνια, που τον τελευταίο καιρό από έλλειψη συντήρησης απολεπίζονταν και καταστρέφονταν. Από τη δεκαετία του 1980 το κτήριο είχε μεταβιβαστεί στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, αλλά οι γραφειοκρατικές καθυστερήσεις για την αξιοποίησή του και οι νομικές διεκδικήσεις του ακινήτου από ιδιώτες ‘’κληρονόμους’’, δεν πρόλαβαν τους καταληψίες που το βρήκαν εγκαταλειμμένο και το ‘’αξιοποίησαν’’ από την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα… Ποικιλώνυμες ομάδες αναρχικών σήμερα διατηρούν υπό κατάληψη άλλα εφτά κτήρια της Θεσσαλονίκης, μεταξύ των οποίων και το 12ο Δημοτικό σχολείο στην οδό Βασ. Γεωργίου, οι μαθητές του οποίου ταλαιπωρούνται εδώ και χρόνια σε λυόμενα στην περιοχή του μεγάρου Μουσικής…
Το διατηρητέο κτήριο της Λεοφόρου Στρατού την περίοδο της κατάληψης από την αντιεξουσιαστική ομάδα Libertatia.
Η ιστορία του κτηρίου
Στη μνήμη της δημοσιογράφου Κύας Τζήμου, που ‘’έφυγε’’ πρόσφατα, παραθέτουμε το ιστορικό του διατηρητέου κτηρίου που πυρπολήθηκε, από παλιότερο κείμενό της με τίτλο »Αρχοντικά – φαντάσματα» στην ιστοσελίδα της ‘’Παράλλαξης’’.
‘’…Στο τέλος του 19ου αιώνα στην Ανατολική περιοχή της Θεσσαλονίκης είχε διαμορφωθεί μια ακόμα Λεωφόρος παράλληλη με αυτήν των εξοχών. Πρόκειται για τη Λεωφόρο Στρατοπέδου, την παλιά χαραγμένη Λεωφόρο Στρατού που ξεκινούσε από την Πλατεία Συντριβανίου και περνούσε μπροστά από το στρατόπεδο (σημερινό Γ’ Σώμα Στρατού). Τα λιγοστά αρχοντικά εκεί ήταν επίσης περιτριγυρισμένα από τεράστιους καταπράσινους κήπους και κοιτούσαν προς τη θάλασσα από τη Β.Α. πλευρά του δρόμου. Από αυτές τις επαύλεις σώζεται σήμερα μόνο μια.
Η Χαζίζ Νιχάλ Ναζιφέ, μουσουλμανοεβραία και γόνος αριστοκρατικής οικογένειας (κόρη του Απντουλάχ Αχμέτ Ραχήμ και της κόρης του Δαυίδ Σαλέμ, της γνωστής εβραϊκής οικογένειας) κατοικούσε αρχικά σε μια έπαυλη που κτίστηκε από τον πρώτο της σύζυγο, Σουκρή Μπέη, απέναντι από το Γαλλικό Σχολείο, το παλιό Lycee που κάηκε το 1967. Η έπαυλη πουλήθηκε το 1938 και δεν υπάρχει πια. Μετά το θάνατό του, λίγα χρόνια μετά το γάμο τους, το 1899, ξαναπαντρεύεται τον εισαγγελέα της Θεσσαλονίκης, Μουσταφά Εφέντη, που για χάρη της χτίζει την βίλα του αριθμού 19. Καταρχάς κτίζεται το τριώροφο κτίριο με πρόσωπο στη Λεωφόρο Στρατού. Η πτέρυγα που «βλέπει» στην οδό Σαραντοπόρου με καταχωρημένη διεύθυνση τον αριθμό 38, κτίστηκε το 1912 ως ξεχωριστή κατοικία, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, υπό την επίβλεψη του Βούλγαρου Μαστόρ Γιοβάνος. Μεταξύ 1935-36 λόγω οικονομικών προβλημάτων η ιδιοκτήτρια ενοικιάζει χώρους της αυλής σε εβραϊκές, ελληνικές και ιταλικές οικογένειες, ενώ μετά το θάνατό της, το 1941, τα δυο οικήματα ελλείψει κληρονόμων περιέρχονται στο δημόσιο και κατοικούνται από διάφορους μισθωτές. Οι σεισμοί του 1978 προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο πρώτο τριώροφο κτίριο που κρίθηκε κατεδαφιστέο, αλλά όχι και αυτό επί της Σαρανταπόρου. Ευτυχώς χάρη στην απόφαση του 1982 και το χαρακτηρισμό του ως έργο τέχνης η απόφαση ανακλήθηκε αλλά καμιά εργασία αποκατάστασης δεν έγινε…’’.
Τα φασιστικά στοιχεία έδωσαν τελικά τη λύση σε ένα αρχιτεκτονικό μνημείο, που μια τεχνική έκθεση από το 1985 ακόμη τόνιζε ότι ‘’η όλη κατάσταση του κτηρίου επιβάλλει την άμεση και γρήγορη επισκευή του…’’.
Χ.ΖΑΦ.
