Η παράδοση της Θεσσαλονίκης στον ελληνικό στρατό το 1912.
Μια σημαντική έκθεση από τις πλούσιες συλλογές της Δημοτικής Πινακοθήκης Θεσσαλονίκης παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στην Casa Bianca. Είναι ο άγνωστος στο μη ειδικό κοινό Θεσσαλονικιός λαϊκός εικονογράφος, ζωγράφος και λιθογράφος Σωτήρης Χρηστίδης, που υπήρξε ο κατεξοχήν εκφραστής του «πανελλήνιου πόθου», της Μεγάλης Ιδέας, στα τέλη του 19ου αιώνα και στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.
Με τις εκφραστικές λιθογραφίες του, που είχαν τεράστια διάδοση σε όλον τον ελληνισμό, ο Χρηστίδης ήταν ο αυθεντικός αφηγητής της ελληνικής ιστορίας, του αρχαιοελληνικού και βυζαντινού παρελθόντος και των εθνικών πόθων για την απελευθέρωση των αλύτρωτων ελληνικών περιοχών. Αποτύπωσε στις εικόνες του τον Μακεδονικό Αγώνα, την εποποιία του ελληνικού στρατού στη Μακεδονία, την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, σκηνές από την Πόλη, αλλά και εθνικές τραγωδίες, όπως η καταστροφή της Σμύρνης. Ήταν με ένα λόγο ο ζωγράφος που εξέφρασε εικονογραφικά την επικαιρότητα του καιρού του και τα οράματα του ελληνισμού ικανοποιώντας το κοινό λαϊκό αίσθημα και εικονοποιώντας τη λαϊκή φαντασία και τους εθνικούς πόθους.
“Ο Πανελλήνιος Πόθος” (η συνένωση των αλύτρωτων ελληνικών περιοχών)
«Σαν πλαίσιο ενός τηλεοπτικού προγράμματος…»
Ο τίτλος της έκθεσης στην Δημοτική Πινακοθήκη «Ο Πανελλήνιος Πόθος» προεικονίζει και το περιεχόμενο και τον άξονα των πινάκων του Χρηστίδη που πλαισιώνουν την έκθεση. Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την παρούσα έκθεση και την αξία του καλλιτέχνη είναι η επισήμανση που κάνει η επιμελήτρια της έκθεσης, ιστορικός της Τέχνης, Θάλεια Στεφανίδου:
«Αυτό ωστόσο που πιστεύω πως σήμερα έχει σημασία για το έργο του Χρηστίδη, αποτιμώντας το συνολικά και με σύγχρονο βλέμμα, είναι ότι προσομοιάζει σε μια ολοκληρωμένη εικονογραφική πλατφόρμα επικοινωνιακής αντίληψης, διεξοδική, σαν πλαίσιο ενός τηλεοπτικού προγράμματος με όλη του την ποικιλία: ειδήσεις, ενημέρωση, ψυχαγωγία, ιστορία, περιπέτεια, life style, celebrities, μάχες σαν video games κτλ., καλύπτοντας έτσι όλους τους τομείς όπου απαιτείται οπτική καλλιγραφία».
Η μάχη του Σαρανταπόρου, που άνοιξε τον δρόμο για τη Θεσσαλονίκη.
Αποτιμώντας, εξάλλου, το έργο του Χρηστίδη, η κ. Στεφανίδου συμπληρώνει στο ενημερωτικό κείμενο για την έκθεση της Δημοτικής Πινακοθήκης: «Ο Χρηστίδης ως επαγγελματίας εικονογράφος, που κατέχει τη μανιέρα του τεχνίτη και που αφομοίωσε γόνιμα το λαϊκό αίσθημα, τις αγωνίες και τα ιδεολογήματα της πολυτάραχης εποχής του (απελευθερωτικός αγώνας της Κρήτης, πόλεμος του 1897, μακεδονικός αγώνας, βαλκανικοί και μικρασιατικοί πόλεμοι), ξεκίνησε την καριέρα του ως εικονοποιός παραμυθητικών αφηγήσεων, εμμένοντας στην παραδοσιακή και λαϊκή αισθητική, πολύ μακράν των εικαστικών ιδιωμάτων που δίδασκαν οι Σχολές και Ακαδημίες Καλών Τεχνών στην Ευρώπη, για να μετεξελιχθεί σταδιακά σε δάσκαλο των γραφιστικών τεχνών. Από την άποψη αυτή η προσφορά του στο χώρο των ελασσόνων τεχνών είναι σίγουρα πολύ σημαντική. Αν σκεφτούμε μάλιστα τον πάρα πολύ μεγάλο αριθμό ανατύπων και την ευρεία τους διάδοση και διάχυση στον κόσμο, καταλαβαίνουμε το πόσο όλη αυτή η παραγωγή επηρέασε συνειδήσεις όπως και διαμόρφωσε αισθητικές αντιλήψεις».
Ο πρωθυπουργός της Νίκης Ελευθέριος Βενιζέλος και το θωρηκτό Αβέρωφ.
Η ζωή και το έργο του
Ο Σωτήρης Χρηστίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1858. Ο πατέρας του ήταν γιατρός και είχε ακίνητα στην πόλη και τσιφλίκι στην Επανομή. Τελειώνοντας το Γυμνάσιο, διέφυγε στην Κύπρο μετά από διένεξη με Τούρκο αξιωματούχο. Εικοσάρης επέστρεψε στην Αθήνα όπου εγγράφηκε στην Ιατρική σχολή την οποία εγκατέλειψε σύντομα συνεχίζοντας σπουδές για λίγα χρόνια στο Πολυτεχνείο. Δεν το ολοκλήρωσε όμως γιατί προσλήφθηκε στο σχεδιαστήριο της Ελληνικής Εταιρείας Λαυρίου. Εκεί γνωρίστηκε με τους γνωστούς λιθογράφους της εποχής Κάρολο Χόουπ και Δράκο Παπαδημητρίου και έμαθε την τέχνη της λιθογραφίας. Έκανε δικό του ατελιέ λιθογραφίας στην Αθήνα και υπηρέτησε την χαλκογραφία και λιοθογραφία, λαϊκές τέχνες που είχαν μεγάλη διάδοση εκείνη την εποχή. Συνεργαζόταν με εφημερίδες, φιλοτεχνούσε πάσης φύσεως γραφιστικές εργασίες για ιδιώτες και τους πίνακές του διέθετε μέσω του πρακτορείου εφημερίδων σε όλη την Ελλάδα. Τα έργα του συγκινούσαν το λαϊκό κοινό και γίνονταν ανάρπαστα. Χαρακτηριστικό της λαϊκής λιθογραφίας είναι ότι τυπωνόταν σε πολλά αντίτυπα, σε φτηνό χαρτί μεγάλων διαστάσεων, τα οποία αναρτούσαν σε δημόσιους χώρους της εποχής, όπως τα σχολεία και τα καφενεία. Ο Χρηστίδης πέθανε το 1940 ζωγραφίζοντας ως το τέλος της ζωής του σκηνές από την ηρωική αντίσταση του ελληνικού στρατού κατά των Ιταλών στην Αλβανία.
“Το Πανελλήνιον όνειρον” ( να γίνει η Κωνσταντινούπολη ελληνική).
Δύο χρόνια πριν από το θάνατό του η προσφορά του Χρηστίδη αναγνωρίστηκε και από τους ειδικούς της τέχνης, μετά τη μεγάλη έκθεση που οργάνωσε το 1938 στην Αθήνα ο Δημήτρης Πικιώνης, συγκαταλέγοντάς τον στους μεγάλους λαϊκούς καλλιτέχνες μαζί με τον Παναγιώτη Ζωγράφο (τον ζωγράφο του ΄21 στα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη) και τον Θεόφιλο.
Η έκθεση του Σωτήρη Χρηστίδη στην Δημοτική Πινακοθήκη (Casa Bianca) θα είναι ανοιχτή ως τις 30 Νοεμβρίου 2017. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο:10.00 – 17.00.
Χ.ΖΑΦ.
(Στοιχεία και εικόνες πήραμε: από το ενημερωτικό κείμενο για την έκθεση της Θάλειας Στεφανίδου, την ειδική έκδοση της εφημερίδας Μακεδονία το 2012 «Σωτήρης Χρηστίδης – Σωτήρης Ζήσης. Δυο μεγάλοι λαϊκοί ζωγράφοι της Θεσσαλονίκης», επιμέλεια Γιώργος Σκαμπαρδώνης, και την βασική μονογραφία για τον καλλιτέχνη του Απόστολου Δούρβαρη «Σωτήριος Χρηστίδης», έκδοση του ΕΛΙΑ, Αθήνα 1993).
.
