Στο ιστορικό Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης, μετά από μακρά περίοδο αναστηλωτικών εργασιών, σχεδιαζόταν να στεγαστούν διάφοροι μουσειακοί χώροι, για την ιστορία του μνημείου, τη φυλακή και την διαχρονική αντίσταση της πόλης. Όμως πέρα από ένα μικρό χώρο μνήμης της φυλακής, το μνημείο παραμένει ένας απλός αρχαιολογικός χώρος, επισκέψιμος μεν αλλά με πολλά εμπόδια, καθώς πολλά τμήματά του παραμένουν κλειστά για το κοινό.
Μ ια εικαστική έκθεση, όμως, της Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, που αναπτύσσεται αυτές τις μέρες σε πολλά σημεία του Γεντί Κουλέ, γίνεται αφορμή να βιώσουμε τη μνήμη, τη σκληρότητα και τον θρύλο της διαβόητης φυλακής. Οι εικαστικές δράσεις, ζωγραφική, μικτές τεχνικές, αντικείμενα κλπ. απλώνονται σε ανοιχτούς χώρους, αλλά και σε απροσπέλαστους και κλειστούς, όπως τα ανήλιαγα κελιά των κρατουμένων και τα υγρά και στενά κρατητήρια του διαβόητου κολαστήριου. Με βάθος τους διαβρωμένους και χρωματισμένους από την πατίνα του χρόνου τοίχους του κάστρου και των κελιών, τα εκθέματα ταυτίζονται με τον ιστορικό χώρο, παίρνουν χρώματα και μνήμες από το παρελθόν. Ακόμη τα εκθεσιακά έργα ζωντανεύουν ή ενεργοποιούν τους σημερινούς χώρους της αρχαιολογικής σιωπής, παραπέμποντας με τα καλλιτεχνικά σημαινόμενα στη λειτουργία και την ιστορική μνήμη του χώρου. Είναι μια ευτυχής συγκυρία καλλιτεχνικής παρέμβασης και έμμεσης προβολής του ιστορικού μνημείου. Βέβαια, η όλη εικαστική δράση έγινε με την εποπτεία και την συνέργεια της Εφορίας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, η οποία τον τελευταίο καιρό επιχειρεί να ανοίξει τα μνημεία στον κόσμο με σύγχρονη μουσειοπαιδαγωγική αντίληψη.
Η ομαδική έκθεση ‘ΕΣΤΙΑ-ΖΩ’
Η ομαδική έκθεση στο Επταπύργιο περιλαμβάνει ποικίλα έργα της καλλιτεχνικής ομάδας ‘’Horror Vacui’’ που την αποτελούν οι Αννίτα Αργυροηλιοπούλου, Ανδρέας Βούσουρας, Χαράλαμπος Δερμάτης, Αντιγόνη Καββαθά, Ανδρέας Λυμπεράτος, Ευσεβία Μιχαηλίδου, Βαρβάρα Σπυρούλη και Μάρθα Τσιάρα. Σύμφωνα με τους διοργανωτές της «η έκθεση πραγματεύεται διαφορετικές προσεγγίσεις της έννοιας της εστίας, της προσπάθειας εντοπισμού της και του τι αποτελεί τελικά εστία στη ζωή του καθενός. Με ποικίλα μέσα ο κάθε καλλιτέχνης διαχειρίζεται θέματα όπως την επιστροφή σε ένα χώρο μνήμης, στο αρχέτυπο και το φαντασιακό, τη μετάβαση/πέρασμα, καθώς και την προσωρινή διαμονή, κατοίκηση, αναζήτηση, διαμόρφωση ενός νέου τόπου/εστίας».
Η έκθεση ‘’ΕΣΤΙΑ-ΖΩ’’, σε επιμέλεια της Μαρίας Ξυπολοπούλου και του Στρατή Πανταζή, εντάσσεται στο παράλληλο πρόγραμμα της 6ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης που οργανώνεται από το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Κεντρικό θέμα της φετινής Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης, που θα διαρκέσει ως τις 14 Ιανουαρίου του 2018, είναι οι Φαντασιακές Εστίες-Imagined και τα εκθέματά της απλώνονται σε πολλούς μουσειακούς χώρους της πόλης. Ο διεθνής καλλιτεχνικός θεσμός της Θεσσαλονίκης στα έξι χρόνια λειτουργίας έχει αποκτήσει φήμη και αξιοπιστία γι’ αυτό και προσελκύει καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο. Φέτος παίρνουν μέρος στην Μπιενάλε 95 καλλιτέχνες από την Ελλάδα και πολλές ξένες χώρες.
Να γίνει το μουσείο των κοινωνικών αγώνων
Σήμερα στο Επταπύργιο λειτουργεί σε ένα από τους παλιούς θαλάμους κρατουμένων μια μικρή έκθεση με ενημερωτικά κείμενα σε ταμπλώ για την ιστορία του μνημείου και τη φυλακής. Όμως λείπει ένα μεγάλο μουσείο με κειμήλια και εκθέματα για την ιστορία της φυλακής και την αντίστασης, καθώς πολλοί κρατούμενοι της κατοχής και του εμφυλίου εκτελέστηκαν πίσω από το Επταπύργιο. Στην ίδια φυλακή κρατήθηκαν και πολλοί αντιστασιακοί κατά της δικτατορίας της 21ης Απριλίου. Επίσης το Γεντί Κουλέ είναι δεμένο με το ρεμπέτικο τραγούδι και τους κοινωνικούς αγώνες της πόλης. Όλο αυτό το ιστορικό απόθεμα κάνουν το Επταπύργιο ιδανικό χώρο να στηθεί εκεί το ‘’Μουσείο της Κοινωνικής Ιστορίας της Θεσσαλονίκης’’, που είναι αίτημα πολλών φορέων της πόλης.
Η Εκθεση στο Επταπύργιο θα είναι ανοιχτή ως τις 3 Νομεμβρίου 2017, ενώ λειτουργεί ένα τριήμερο κάθε εβδομάδα, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, από τις 11 το πρωί ως τις 3 το απόγευμα.
Χ.Ζ.
Οι φωτογραφίες είναι του Τάσου Ορφανίδη και προέρχονται από τον ιστότοπο http://pareaeptapyrgiou.blogspot.gr/, μια δικτυακή κοινότητα που προσπαθεί να βγάλει από την σιωπή το Επταπύργιο και να προβάλει την ιστορία του μνημείου και της περιοχής.
.
.
