Τι μοιραία σύμπτωση! Την ίδια μέρα, Τετάρτη 20 Ιουνίου 2018, κηδεύτηκαν ο ένας μετά τον άλλο στο ίδιο νεκροταφείο δύο καλοί φίλοι μου και παράλληλα δύο σημαντικές προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης. O δικηγόρος, συγγραφέας και αγωνιστής της Αριστεράς Μάκης Τρικούκης και ο αρχιτέκτονας και καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ Γιάννης Χατζηγώγας. Σαν να το είχαν προγραμματίσει να μην κουράσουν τους συντετριμμένους φίλους τους που θα ακολουθoύσαν το ξόδι τους. Προηγήθηκε στις 11 ο Γιάννης και ακολούθησε μια ώρα μετά ο Μάκης, σε κλίμα βαθιάς οδύνης και πάνδημης παρουσίας. Έγραψα εν θερμώ με τη συγκίνηση της στιγμής δυο σημειώματα τις μέρες του θανάτου τους στο fb. Τα μεταγράφω και στο Ιστολόγιο για να κρατήσουν διαρκέστερη τη μνήμη τους .
ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΟΔΙΟ ΤΟΥ ΘΩΜΑ (ΜΑΚΗ) ΤΡΙΚΟΥΚΗ
Με τον Θωμά Τρικούκη, όπως ήταν το κανονικό όνομα του Μάκη και έτσι τον φωνάζαμε στη Δυτική Μακεδονία, μας συνέδεαν δεσμοί φιλίας, ιδεολογικών ζυμώσεων και κοινών αγώνων. Ήταν πολύγλωσσος με κοφτερό μυαλό και βαθύς μελετητής του Αντόνιο Γκράμσι, η σκέψη του οποίου τον είχε διαποτίσει βαθιά και με διάρκεια. Κι όταν στα τελευταία του ξεχνούσε τα πάντα, το μόνο που θυμόταν με διαύγεια ήταν ο ιδεολογικός χωροχρόνος του διάσημου Ιταλού αριστερού πολιτικού και φιλόσοφου. Μάχιμος νομικός ως το τέλος , αγωνιστής της αριστεράς και φανατικός φίλος της ανάγνωσης και του κινηματογράφου.
Μάκης Τρικούκης, φωτογραφία Γιάννη Βανίδη
Ο Μάκης συμμετείχε από διάφορα πόστα και κινήσεις στη μεταπολιτευτική πορεία της ανανεωτικής αριστεράς. Θέλω να καταθέσω στη μνήμη του μια άγνωστη πτυχή από αυτήν την αγωνία του για την ουτοπία(;) και το μέλλον της αριστεράς . Στις εκλογές του 1977 ήμουν υποψήφιος στο ψηφοδέλτιο της Συμμαχίας, από την πλευρά του ΚΚΕ Εσωτερικού, στο νομό Κοζάνης. Ο Μάκης άφησε τις επαγγελματικές υποχρεώσεις και για αρκετές μέρες της προεκλογικής περιόδου ήταν μόνιμος συνοδός και συνεργάτης στις προεκλογικές εξορμήσεις της ομάδας στη δύσκολη περιφέρεια της Κοζάνης. Παρόλες τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές, το κλίμα του εμφυλίου και του διχασμού ήταν παρόντα σε πολλά χωριά της περιοχής. Ο Μάκης, ως Κοζανίτης, γνώριζε πρόσωπα και πράγματα και αρκετές φορές μας προστάτευσε με τον νηφάλιο λόγο του και τον επιχώριο τρόπο του από κακοτοπιές και προπηλακισμούς, που ήταν συχνές εκείνη την περίοδο σε βάρος των αριστερών υποψηφίων.
Τον θυμάμαι να διαθέτει ένα κράμα αριστερής ιδεολογικής ουτοπίας και τοπικού ρεαλισμού. Να αναλύει με απλά λόγια αρχές και αξίες της αριστεράς, του τι ζητούσαμε και θέλαμε στις συγκεκριμένες εκλογές, και να αναφέρεται συχνά, με φράσεις της κοζανίτικης ντοπιολαλιάς , σε τοπικά πρόσωπα και πράξεις του αριστερού κινήματος στην περιοχή της Κοζάνης και γενικότερα της Δυτικής Μακεδονίας. ‘Ηταν συναρπαστικός ομιλητής σε καφενεία και πλατείες και κοντά του, ως ξενομερίτης εγώ, έμαθα πολλά, ιστορίες, τόπους και ανθρώπους, που παρόλο που ζούσε στη Θεσσαλονίκη γνώριζε σε βάθος και ήταν παθιασμένος με τον τόπο του. Αρκετές φορές παρασύρονταν κι έκανε ‘’σεμινάριο’’ αριστερού λόγου, ακατανόητου και αδιάφορου, όπως φαίνονταν από τις γκριμάτσες των ακροατών μας.
Ο Μάκης Τρικούκης, όταν ήταν πρόεδρος του ΚΘΒΕ, με τον συγγραφέα Γιώργο Σκαμπαρδώνη. Στη μέση ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Σωτήρης Χατζάκης.
Το πολιτικό κέρδος από τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν ελάχιστο, αλλά από την πολυήμερη συνεργασία σε μια ιδιότυπη ‘’επιχείρηση’’ στην περιφέρεια Κοζάνης κέρδισα ένα διαχρονικό σύντροφο και φίλο – με χιούμορ, με μαχητική συνέπεια, με ανθρώπινο πρόσωπο στα κοινωνικά και κοινωνικά δρώμενα- ισόβια… Τον κατευοδώσαμε από τα κοιμητήρια Αναστάσεως του Κυρίου και θα τον θυμόμαστε όπως τον αποτύπωσε στην ωραία φωτογραφία του 2008 ο συμπατριώτης του και συνθαμώνας του στο στέκι του ‘’Μπαράκα’’ Γιάννης Βανίδης .
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΓΩΓΑΣ, ΕΝΑΣ ΑΠΡΟΣΓΕΙΩΤΟΣ ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΟΣ
Να πω και δυο λόγια για τον Γιάννη της βουερής παρέας του Eden, στην γωνία Καλαποθάκη και Κομνηνών. Ο Γιάννης Χατζηγώγας ήταν τακτικό μέλος της δευτεριάτικης παρέας του Έντεν (άλλα μόνιμα μέλη της ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης, ο Σταύρος Τζίμας, ο Χρίστος Ζαφείρης, ο Γιώργος Γούσιας, ο Γιώργος Αβραμίκος, ο Σταύρος Κωνσταντινίδης, ο Στέργιος Τσιούμας και άλλοι φίλοι εκ περιτροπής). Έδινε τον τόνο στις συζητήσεις και προκαλούσε αντιδράσεις με τις αιρετικές απόψεις του και τις ονειροπόλες αναφορές του. Παρότι ήταν ένας επιστήμονας του πρακτικού πεδίου, αρχιτέκτονας και καθηγητής στην Πολυτεχνική, οι κουβέντες του περιστρέφονταν γύρω από τις κοινωνικές ανακατατάξεις, το προσφυγικό, την αισθητική των πόλεων, τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία, την αλληλεγγύη των αδυνάτων, στην αναζήτηση πολιτικών ομάδων και προγραμμάτων που του γεννούσαν προσδοκίες, αλλά δεν έβρισκε ποτέ γαλήνιο και σταθερό αραξοβόλι.
Γιάννης Χατζηγώγας, αρχιτέκτονας, καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ.
Ήταν ένας ρομαντικός, ένας απροσγείωτος ονειροπόλος που έκανε σχέδια πτήσης σε ιδεολογικές ακροβασίες και αχαρτογράφητα ταξίδια αναζήτησης. Είχε ιδέες και επιχειρήματα, κρυμμένες ευαισθησίες, ακατανόητες αρκετές φορές, που προκαλούσαν τις αντιρρήσεις και προσέκρουαν στην αδυναμία κατανόησης της παρέας. Μας ξάφνιαζε πάντα μοιράζοντας στην παρέα προσκλήσεις και αφίσες για διάφορες εκδηλώσεις, δράσεις και περφόρμανς όπου πρωταγωνιστούσε ή βοηθούσε … ‘’για το καλό των αδυνάτων, της κοινωνίας, της πόλης…’’, όπως ανάλογα έλεγε….
Έμενε λίγο παρακάτω από το μπαρ, σε ένα διατηρητέο της οδού Κομνηνών, μόνος του. Οι δυο κόρες στην ξενιτιά και η Λία, μακριά του και κοντά του σε μια ιδιότυπη διάσταση. Τον τελευταίο καιρό είχε αραιώσει τα ραντεβού στην παρέα. Είχε διαγνωστεί καρκίνος που δεν μας τον ανακοίνωσε ποτέ και το αντιμετώπιζε με ψυχραιμία και μοναχικό αγώνα. Αλλά δεν έφυγε από τον διάολο που τον πάλευε, αλλά από την προδοσία της ταλαιπωρημένης καρδιάς του. Γιάννη, θα σε θυμόμαστε για την ανθρωπιά σου, την άδολη αγάπη σου για τους φίλους και τους δικούς σου και τους όπου γης άμοιρους, τα απραγματοποίητα όνειρα για τα μεγάλα και τα καλά της ζωής και της κοινωνίας. Καλό ταξίδι Γιάννη.
Ο Γιάννης ήταν μόνιμος σχεδόν θαμώνας των ποικίλων πολιτισμικών εκδηλώσεων της πόλης, όπως στην παρουσίαση βιβλίου του Πέτρου Παπασαραντόπουλου, που μετά την εκδήλωση κατέληξαν με τους συντελεστές και φίλους στην ταβέρνα ‘’Λιόπεσι’’ της πλατείας Ναυαρίνου (φωτογραφία, χειμώνας 2014), που ήταν στέκι πριν κλείσει και του μοναχικού Μάκη Τρικούκη. Οι συνδαιτυμόνες, μια μίξη γενεών προχουντικής και μεταπολιτευτικής περιόδου, από αριστερά: Χρίστος Ζαφείρης, Γιάννης Χατζηγώγας, Σάκης Μουμτζής, Πέτρος Παπασαραντόπουλος, Αλέκος Περτσινίδης, Νίκος Παπαμίχος, Γιώργος Ριτζούλης, (;), Δήμητρα Ασημακοπούλου, Μαρία Φέσσα, Πάνος Ερμείδης, Μάριος Μαρκοβίτης, Γιώργος Καρφής.
Χ.ΖΑΦ.
