Ήταν υποδειγματικός αρχαιολογικός χώρος το ανάκτορο Γαλερίου στην πλατεία Ναυαρίνου της Θεσσαλονίκης. Είχε γίνει εκτεταμένη αποκατάσταση, ξοδεύτηκαν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ από ντόπια και ευρωπαϊκά κονδύλια για τη συντήρηση και την σύγχρονη προβολή του χώρου, την τουριστική αξιοποίηση και την μουσειοπαιδαγωγική εκπαίδευση των μαθητών. Η εξαιρετική δουλειά που έκανε στο Γαλεριανό συγκρότημα η επιστημονική ομάδα αρχαιολόγων και αρχιτεκτόνων βραβεύτηκε με το Europa Nostra, το κορυφαίο πανευρωπαϊκό βραβείο για την διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Και μετά; Μετά εδώ και χρόνια, βοηθούσης και της κρίσης, οι υπεύθυνοι κλείδωσαν την κύρια είσοδο και απαγόρευσαν την οργανωμένη επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο από έλλειψη αρχαιοφυλάκων!. Στην πράξη οι αρχαιότητες του ρωμαϊκου ανακτόρου και οι υποδομές προστασίας και προβολής εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους και η πολύχρονη και πολυέξοδη δουλειά πάει στράφι. Αυτός όμως ο υπαίθριος αρχαιολογικός χώρος έχει μια τοπογραφική ιδιαιτερότητα. Είναι ανοιχτός πανταχόθεν, δεν έχει προστατευτικό κιγκλίδωμα και το χαμηλό τοιχίο του περιβόλου δεν εμποδίζει κανέναν να μπει μέσα στο χώρο ελεύθερα. Δεν το κάνει όμως από αρχαιοφιλία και από το πάθος για τον Γαλέριο, αλλά μπαίνει ανεξέλεγκτα και χωρίς το φόβο των φυλάκων για πλιάτσικο, βανδαλισμούς, γκραφίτι, να εξυπηρετήσει την ανθρώπινη ανάγκη του, να πάρει την πρέζα του, και να κοιμηθεί στις στοές!
Ο αρχαιολογικός χώρος του ρωμαϊκού ανακτόρου του Γαλερίου στην Πλατεία Ναυαρίνου.
Κατά καιρούς, φωτογραφίες σε ιστοσελίδες και σελίδες κοινωνικές δικτύωσης επιβεβαιώνουν τις παραπάνω αναφορές: σύριγγες εξαρτημένων, οικοσκευές από τα υπνωτήρια αστέγων και μεταναστών, καταστραμμένος εξοπλισμός και γενική απαξίωση ενός σημαντικού αρχαιολογικού χώρου στο κέντρο της πόλης.
Δεν πρόκειται λοιπόν για απλό κλείδωμα και απαγόρευση της επίσκεψης σε σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο, αλλά για εγκατάλειψη, βεβήλωση και καταστροφή πολιτισμικού χώρου, που αφέθηκε στην τύχη του. Άρα οι δικαιολογημένες διαμαρτυρίες ατόμων, ομάδων και φορέων της πόλης για την τύχη του αρχαιολογικού χώρου έχει σχέση πρωτίστως με τη διάσωσή του και το σταμάτημα απαξίωσής του από την έλλειψη φυλάκων και την εγκατάλειψη. Όσο για την στέρηση του πολιτιστικού αγαθού από την εκπαιδευτική κοινότητα, το εκπαιδευτικό κοινό της πόλης και τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης είναι μικρή και δευτερεύουσα υπόθεση;
Ψηφιακή απεικόνιση του Γαλεριανού ανακτόρου από την τοπική εφορία αρχαιοτήτων (κάντε κλικ στην χρωματισμένη λέξη και δείτε το ολόκληρο).
Ακούμε δηλώσεις υπηρεσιακών παραγόντων για το γενικότερο πρόβλημα φύλαξης αρχαιοτήτων και σε άλλα μνημεία της πόλης. Εδώ όμως, στο ανάκτορο του Γαλερίου, η χρονική διάρκεια κλεισίματος δεν σηκώνει καμιά δικαιολογία. Ισοδυναμεί με αδιαφορία των αρμοδίων και αδικαιολόγητη εγκατάλειψη.
Αν δεν μπορεί το Υπουργείο Πολιτισμού (πώς μπορεί όμως για την Αθήνα χωρίς να κλείσει κανένα μνημείο;) μπορούν να βοηθήσουν άλλοι φορείς της πόλης. Γιατί ο αρχαιολογικός χώρος του Γαλεριανού συγκροτήματος ανήκει πρώτα και κύρια στη Θεσσαλονίκη, τους πολίτες της, το μαθητικό δυναμικό και τους επισκέπτες της. Μπορεί να βρεθεί εναλλακτική λύση για να αρθεί το αδιέξοδο και η ασχήμια στο κέντρο της πόλης. Αρκεί οι καρεκλοκένταυροι πολιτιστικάριοι της γραφειοκρατίας και οι συνδικαλιστές νονοί των αρχαιοφυλάκων να κοιτάξουν την ουσία του προβλήματος και όχι τον τύπο. Ο τοπικός Δήμος, η Περιφέρεια, ο Οργανισμός Τουρισμού, το ίδιο το υπουργείο Πολιτισμού μπορούν να εξασφαλίσουν φύλακες και ξεναγούς μέσα από διάφορα ευρωπαϊκά και τοπικά προγράμματα. Υπάρχει και η καλή διάθεση και η συναντίληψη του εθελοντισμού, φοιτητών της Ιστορίας και Αρχαιολογίας και πολιτισμικών φορέων. Μπορεί να βρεθεί λύση, αν υπάρχει σοβαρό ενδιαφέρον και βούληση. Είναι κρίμα ένας σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος- κόσμημα της Θεσσαλονίκης να παραμένει επί χρόνια κλειστός και να καταντήσει υπνωτήριο, ουρητήριο, χώρος για άστεγους, μετανάστες και εξαρτημένους…
Χ.ΖΑΦ.
