Σαν σήμερα το 1993 πέθανε ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, μια πολυσύνθετη πνευματική και καλλιτεχνική προσωπικότητα της Θεσσαλονίκης στον 20ό αιώνα. Γεννήθηκε το 1908 στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε φαρμακευτική και βοτανική στη Γαλλία, αλλά επιδόθηκε με επιτυχία στην πεζογραφία και τη ζωγραφική. Το φαρμακείο του πατέρα του στην Εγνατία, που ανέλαβε μετά την επιστροφή στη γενέτειρά του, έγινε καλλιτεχνικό και λογοτεχνική στέκι και άτυπο ‘γραφείο’ της λογοτεχνικής συντροφιάς που εξέδωσε το καλό περιοδικό ‘’Κοχλίας’’..
Το φαρμακείο Πεντζίκη, καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό στέκι της Θεσσαλονίκης. Αριστερά του ο Ηλίας Πετρόπουλος. Ήταν αδερφός της ποιήτριας Ζωής Καρέλλη, βαθύς γνώστης της ευρωπαϊκής πνευματικής ζωής και λογοτεχνίας, αλλά και ‘εραστής’ της αγιορείτικης παράδοσης και της ορθοδοξίας, που το πνεύμα τους διαποτίζει έντονα το λογοτεχνικό και ζωγραφικό του έργο, χωρίς να γίνεται θρησκευτικό. Εντυπωσίαζε ιδιαίτερα με τη γνώση της ελληνικής χλωρίδας που κι αυτή ‘’χρωματίζει’’ τη γραφή του και τη ζωγραφική του. Εκείνο που χαρακτηρίζει το έργο του είναι η αναφορά του και η σύνδεσή του με τη βυζαντινή ιστορία, αγιολογία και τέχνη και η θρησκευτική προσήλωση και η μεγάλη αγάπη του για τη γενέτειρά του, τη ‘’Μητέρα Θεσσαλονίκη’’. Δύο από τα βιβλία του συγγραφέα με δικά του σχέδια στα εξώφυλλα. Στο χώρο της λογοτεχνίας ο Ν.Γ. Πεντζίκης πρωτοεμφανίστηκε το 1934 με το μυθιστόρημα Ανδρέας Δημακούδης υπογράφοντας ως Σταυράκιος Κοσμάς. Από το 1935 άρχισε η μακρόχρονη συνεργασία του με πολλά περιοδικά και εφημερίδες της Θεσσαλονίκης, όπου δημοσίευσε πεζογραφήματα, ποιήματα, μεταφράσεις και άρθρα. Έγραψε αρκετά πεζογραφήματα, με γνωστότερα, το Μητέρα Θεσσαλονίκη, Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης, Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής, Πραγματογνωσία, Σημειώσεις εκατό ημερών κα. Ο Πεντζίκης με δύο αγαπητούς φίλους του, τον γραφίστα και μεταφραστή Κάρολο Τσίζεκ (αριστερά του) και τον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο. Το λογοτεχνικό έργο του εντάσσεται στη λεγόμενη γενιά του ’30 και ο ίδιος ανάμεσα στους πρωτοπόρους συγγραφείς που εισηγήθηκαν τη συνειρμική γραφή, τον εσωτερικό μονόλογο, στη νεοελληνική πεζογραφία. Η γραφή του όμως διαφέρει από τους συγχρόνους του, καθώς αξιοποίησε τόσο τα σύγχρονά του λογοτεχνικά ρεύματα, όσο και την παράδοση της νεοελληνικής πεζογραφίας στο πλαίσιο της ορθοδοξίας όπως αυτή καλλιεργήθηκε κυρίως από τον Παπαδιαμάντη. Τιμήθηκε το 1982 με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το βιβλίο του Πόλεως και νομού Δράμας παραμυθία και το1989 με το βραβείο Gottfried – Herder στη Βιέννη. Το 1988 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Εργο ζωγραφικής του Ν.Γ. Πεντζίκη (1962) Στο ίδιο κλίμα με τη λογοτεχνία του κινείται και η ζωγραφική του. Είναι μια προσωπική τέχνη ανάμεσα στα καλλιτεχνικά ρεύματα του εξπρεσιονισμού και του φωβισμού με έντονες επιρροές από την καλλιτεχνική βυζαντινή και θρησκευτική παράδοση. Ως ζωγράφος πήρε μέρος σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις ζωγραφικής στη Θεσσαλονίκη και σε πολλές πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η πρώτη έκθεση οργανώθηκε το 1944 στο ανθοπωλείο Κωνσταντινίδη στη Θεσσαλονίκη και η τελευταία το 1986 στο Βαφοπούλειο. Ο τότε δήμαρχος Θεσσαλονίκης (1993) Κων. Κοσμόπουλος, εκ μέρους της πόλεως, αποχαιρετά τον ”Μπάρμπα-Νίκο”. Με τον Πεντζίκη με συνέδεε πολύχρονη φιλία. Στη συναναστροφή του με εντυπωσίαζαν οι απέραντες γνώσεις του για ποικίλα πρόσωπα, ιστορικά και σύγχρονα, τη λογοτεχνία, την ορθόδοξη παράδοση, τη βοτανική, τα ιδεολογικά ρεύματα, σε μήκος και πλάτος για τη ‘’μητέρα Θεσσαλονίκη’’. Πολλές φορές ο λόγος του έδειχνε ασυνάρτητος, αλλά ήταν κρίκοι μιας πνευματικής αλυσίδας που οδηγούσε στο προσωπικό του πνευματικό και ιδεολογικό στερέωμα. Επιμελήθηκα εκδοτικά αρκετά βιβλία του που κυκλοφόρησαν από τον εκδοτικό οίκο ΑΣΕ στη δεκαετία του 1970, εκείνα με τα ασπρόμαυρα εξώφυλλα σε σχέδια του συγγραφέα, και περνούσα ευχάριστα με τον σοφό και γλαφυρό λόγο του. Επίσης κάναμε μαζί μια σειρά επτά ντοκιμαντέρ για την ΕΡΤ με θέμα η Μεγάλη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη, όπου ο Πεντζίκης μας ξεναγούσε κάθε μέρα σε ένα βυζαντινό μνημείο της πόλης σε συνδυασμό με εκκλησιαστικά και υμνολογικά δρώμενα της ημέρας. Μετά την πάνδημη κηδεία του που έγινε στη Θεσσαλονίκη η σορός του μεταφέρθηκε και τάφηκε στη μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Ορμύλια Χαλκιδικής. Χ.ΖΑΦ.
|