Στις 13 Νοεμβρίου 1941 εκτελούνται από τις αρχές της ναζιστικής κατοχής στη Θεσσαλονίκη για αντιστασιακή δράση δύο φοιτητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, οι πρώτοι εκτελεσθέντες φοιτητές από τους Ναζί στην Ελλάδα. Ήταν ο Σωκράτης Διορινός, φοιτητής Νομικής από τους Αμπελόκηπους Θεσσαλονίκης και ο Ηλίας Καπέσης, φοιτητής της Φυσικομαθηματικής με καταγωγή από το Μοναστήρι (Μπίτολα), γεννημένοι και οι δυο το 1917.
Κατάλογος των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς φοιτητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης όπως παρουσιάστηκε εικαστικά στο φοιτητικό περιοδικό «Ο Φοιτητής» (1944).
Οι δυο φοιτητές, που ήταν μέλη της ΕΠΟΝ, έγραφαν στα γερμανικά και διακινούσαν προκηρύξεις κατά των Γερμανών. Συνελήφθησαν για προετοιμασία «πράξεων εσχάτης προδοσίας», ενώ στο σπίτι του Καπέση ανακαλύφτηκε έντυπο αντιστασιακό υλικό. Συνεργάτες των Ναζί διέδωσαν ότι οι φοιτητές είχαν σχέση με την Βουλγαρική Λέσχη Θεσσαλονίκης, αλλά δεν τεκμηριώθηκε κάτι σχετικό με την υπόθεση της σύλληψής τους. Καταδικάστηκαν στις 23 Οκτωβρίου από το στρατοδικείο σε θάνατο και παρά τις πιέσεις να ανακαλέσουν τις καταθέσεις τους και να μειωθεί η ποινή τους οι δύο νέοι αρνήθηκαν και οδηγήθηκαν στον τόπο του μαρτυρίου, όπου «η ποινή τους εξετελέσθη σήμερον (13.11,1941) δια τυφεκισμού», σύμφωνα με ανακοίνωση του Γερμανού στρατιωτικού διοικητή Θεσσαλονίκης – Αιγαίου. Τόπος εκτέλεσης των δύο φοιτητών ήταν ο χώρος πίσω από το Επταπύργιο ή το «Κόκκινο σπίτι», δίπλα στην παλιά ταβέρνα Λαδά, στο συνοικισμό Δόξας στην Τριανδρία.
Συνολικός τιμητικός κατάλογος των φοιτητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που πέθαναν «δια τυφεκισμού» ή από βασανιστήρια από τους Ναζί στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής 1941-1944.
Τους δύο φοιτητές ακολούθησαν στο θάνατο πολλοί αντιστασιακοί νέοι της Θεσσαλονίκης κατά την περίοδο 1941-1944. Σύμφωνα με στοιχεία της ιστορικής έρευνας, στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής καταγράφηκαν ονομαστικά 66 νεκροί φοιτητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (22 της Νομικής σχολής, 16 της Γεωπονικής, 8 της Ιατρικής, 7 της Φιλοσοφικής, 7 της Φυσικομαθηματικής, και 6 της Δασολογικής), που εκτελέστηκαν ή πέθαναν από βασανιστήρια, ενώ δεκάδες είναι οι αγνοούμενοι και εκατοντάδες οι τραυματίες και φυλακισμένοι φοιτητές αυτήν την περίοδο. Τιμώντας τη μνήμη των φοιτητών που πέθαναν στη γερμανική κατοχή, το ΑΠΘ έχει στήσει μνημείο πεσόντων φοιτητών στο χώρο της πανεπιστημιούπολης.
X.Z.
