Αρχική ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΑΙΩΝΑΣ Το χρονικό του πρώτου λουκέτου της ΔΕΘ στην πολεμική δεκαετία του 1940

Το χρονικό του πρώτου λουκέτου της ΔΕΘ στην πολεμική δεκαετία του 1940

2347
0
ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ

Η μάστιγα του κορονοϊού αναδείχτηκε εφάμιλλη αν όχι σκληρότερη από τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Για δεύτερη φορά στην ιστορία του πολύχρονου οικονομικού θεσμού η απειλή του αόρατου εχθρού του Covid-19 βάζει λουκέτο στη ΔΕΘ, ακολουθώντας το πρώτο αναγκαστικό λουκέτο που έβαλε ο κουρνιαχτός του μεγάλου πολέμου. Είναι γεγονός ότι μόνο ο πόλεμος καταστρέφει και δίνει τη χαριστική βολή σε  ειρηνικά έργα, όπως στη μεγάλη εμπορική έκθεση της Βαλκανικής. Να όμως που και η μολυσματική πανδημία που καλπάζει στον κόσμο, πέρα από το θάνατο και το φόβο  που σκορπά,  κλείνει παραγωγικές δράσεις, καταστρέφοντας την οικονομία και την αδιατάρακτη ως τώρα καλή προοπτική επιβίωσης ολόκληρων κοινωνιών. Η μη λειτουργία της φετινής 85ης ΔΕΘ από τις 5-13 Σεπτεμβρίου, με τιμώμενη χώρα την Γερμανία, είναι ένα βαρύ πλήγμα στην παραπαίουσα ελληνική οικονομία, στο κύρος του θεσμού και ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη που περίμενε αυτές τις μέρες να πάρει μια οικονομική ανάσα.

Με αφορμή την κυβερνητική απόφαση για την αναστολή της φετινής ΔΕΘ, λόγω της εξάπλωσης του κορωνοϊού, ας δούμε το χρονικό του πρώτου δεκάχρονου λουκέτου της ΔΕΘ εξαιτίας της δραματικής πολεμικής δεκαετίας του 1940.

Από τα εγκαίνια της τελευταίας προπολεμικής (15ης) ΔΕΘ το 1940.

Παρά τα σύννεφα του πολέμου, που ήταν ορατά στην κεντρική Ευρώπη με την κατάληψη της Πολωνίας από τον Χίτλερ, αλλά και στη γειτονιά μας με την αποβίβαση ιταλικών στρατευμάτων του Μουσολίνι στην Αλβανία, η Θεσσαλονίκη και η χώρα ετοίμαζε πανηγυρικά την 15η Διεθνή Έκθεση, γιορτάζοντας παράλληλα τη νέα φάση της: Τον Οκτώβριο του 1940 η ΔΕΘ λειτούργησε για πρώτη φορά στις νέες εγκαταστάσεις της, όπου δραστηριοποιείται ως σήμερα, εγκαταλείποντας την ιστορική μήτρα της, το πεδίο του Άρεως όπου πρωτολειτούργησε το 1926. Για τη νέα πορεία της ΔΕΘ είχαν ανεγερθεί ευμεγέθη, σύγχρονα και σημαντικά από αρχιτεκτονικής πλευράς μόνιμα περίπτερα, που θα στέγαζαν την εθνική παραγωγή και τα βιομηχανικά, βιοτεχνικά και αγροτικά προϊόντα της χώρας.

Η 15η ΔΕΘ εγκαινιάστηκε με λαμπρότητα στις 15 Σεπτεμβρίου 1940, παρουσία τοπικών και κρατικών αρχών και ξένων υπουργών, και λειτούργησε ως τις 22 Οκτωβρίου, λίγες μέρες πριν από την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Στην έκθεση συμμετείχαν επίσημα τέσσερα κράτη, Η Γιουγκοσλαβία, η Τουρκία, η Βουλγαρία και η… Γερμανία και αρκετές χώρες μέσω αντιπροσώπων τους. Μάλιστα, σε δεξίωση προς τους εκθεσιακούς παράγοντες ο πρόξενος της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη βρήκε την ευκαιρία να πλέξει το εγκώμιο της μεταξικής κυβέρνησης τονίζοντας ότι ‘’Η ΔΕΘ είναι ένα εις μεγάλην απόστασιν ορατόν σύμβολον της ειρηνικής θελήσεως της ελληνικής κυβερνήσεως…’’.

Το περίπτερο της Γερμανίας στην 15η ΔΕΘ του 1940.

Παρά το πολεμικό κλίμα που περιόριζε τα οικονομικά ανοίγματα, αρκετές ελληνικές εταιρίες, όπως η εταιρία υφαντουργίας Υφανέτ, οι καπνοβιομηχανίες Παπαστράτος και Καραβασίλη, η ζυθοποιία Φιξ και η ποτοποιία Μεταξά είχαν κατασκευάσει δικά τους περίπτερα. Ο κόσμος παρά την ανησυχία από τις πολεμικές ειδήσεις κατέκλυσε τα νέα περίπτερα και διασκέδαζε με μαύρη μπίρα στο καινούργιο λούνα παρκ και τα πρωτόφαντα θεάματα.

‘Ομως ο πολεμικός βαρδάρης που φυσούσε από πολλές κατευθύνσεις σάρωσε και την έκθεση. Οι εκθέτες έφυγαν άρον άρον πριν ολοκληρωθεί η διοργάνωση, πολλοί επιστρατεύτηκαν με την κήρυξη του πολέμου κατά της Ιταλίας και πολλά εκθέματά τους εγκαταλείφθηκαν κλειδωμένα στα περίπτερα. Λίγο αργότερα, καθώς δεν υπήρχε φρούρηση, λεηλατήθηκαν συστηματικά όχι μόνο από κλεφτρόνια αλλά και από… ευϋπόληπτους Θεσσαλονικείς με το πρόσχημα να μην πέσουν στα χέρια των Γερμανών που κατέβαιναν με τις σιδερόφρακτες μεραρχίες προς τη Θεσσαλονίκη.

Στην 9 Απριλίου του 1941 καταλήφθηκε η πόλη από τους Γερμανούς οι οποίοι, ανάμεσα στα πολλά σημαντικά κτήρια που επίταξαν για τη στέγαση των στρατιωτικών μονάδων τους, στρατωνίστηκαν και στο χώρο της Έκθεσης, χρησιμοποιώντας τα περίπτερα για αποθήκες πολεμικού υλικού. Στο νέο περίπτερο της εθνικής παραγωγής οι Γερμανοί αποθήκευσαν ασυρμάτους και ραδιοφωνικό υλικό και στα υπόλοιπα περίπτερα πυρομαχικά, οπλισμό και εξαρτήματα αεροπλάνων. Αποχωρώντας  εσπευσμένως από την πίεση Άγγλων και ανταρτών από τη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο 1944, οι Γερμανοί ανατίναξαν το αποθηκευμένο υλικό καταστρέφοντας αρκετά περίπτερα.

Μετά την απελευθέρωση, στο χώρο της έκθεσης και τα επισκευασμένα από τις καταστροφές περίπτερα εγκαταστάθηκαν βρετανικές υπηρεσίες ανεφοδιασμού και η UNNRA, ο οργανισμός περίθαλψης και αποκατάστασης του ΟΗΕ. Στεγάστηκαν επίσης  μια ελληνική υπηρεσία διανομής τροφίμων και η δημόσια υπηρεσία αυτοκινήτων ΥΕΚΑ. Από το 1940 ως το 1950  η ΔΕΘ ‘’λειτουργούσε’’  ως φορέας-σφραγίδα σε ένα γραφείο στην οδό Αγίας Σοφίας, ενώ οι υπάλληλοί του είχαν μεταφερθεί σε άλλες κρατικές υπηρεσίες.

Εικόνες από τις πρώτες μεταπολεμικές  διοργανώσεις της ΔΕΘ.

Ύστερα από δέκα δύσκολα χρόνια, το Σεπτέμβριο (16 Σεπτ. -2 Οκτ.) του 1951, ξαναστήθηκε, δυνατότερη και ομορφότερη, στις ανακαινισμένες εγκαταστάσεις η 16η ΔΕΘ, που χαρακτηρίστηκε ως η επίσημη αφετηρία της νέας Ελλάδας μετά τις καταστροφές και τους θανάτους της πολεμικής δεκαετίας. Πράγματι, μεσολάβησε μια ειρηνική και προοδευτική εβδομηκονταετία με εντυπωσιακούς αναπτυξιακούς δείκτες σε όλους τους τομείς. Κανένας δεν πίστευε ότι θα έρθει καιρός που θα ξανάκλεινε η ΕΚΘΕΣΗ!.. Όμως ο νέος αόρατος παγκόσμιος εχθρός τα κατάφερε να μας ξαναγυρίσει στην δραματική πολεμική δεκαετία, ξαναφέρνοντας όλες τις φοβίες και τις απωθημένες στη λήθη τραγικές εμπειρίες της κατοχής και του εμφυλίου. Ας ελπίσουμε πως η αγαπημένη έκθεση των Θεσσαλονικέων θα παραμείνει κλειστή μόνο για φέτος…

Χ.ΖΑΦ.

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here