Οι εφημερίδες της 6ης Νοεμβρίου 1933 γράφουν διθυραμβικά ρεπορτάζ και σχόλια για την Δ΄ Βαλκανική Συνδιάσκεψη που είχε αρχίσει την προηγούμενη μέρα στη Θεσσαλονίκη, δίνοντας έναν τόνο αισιοδοξίας και ειρηνικής συνύπαρξης στα ταραγμένα Βαλκάνια. Εμπνευστής και καρδιά των τεσσάρων βαλκανικών συνδιασκέψεων ήταν ο πολιτικός, κατ’ επανάληψη πρωθυπουργός και υπουργός του Βενιζέλου, Αλέξανδρος Παπαναστασίου. Οι τρείς προηγούμενες συνδιασκέψεις έγιναν το 1930 στην Αθήνα, το1931στην Κωνσταντινούπολη και το 1932 στο Βουκουρέστι.
O Αλέξανδρος Παπαναστασίου ήταν ο πρωτεργάτης των βαλκανικών διασκέψεων με απώτερο στόχο τη βαλκανική συνεννόηση και Βαλκανική Ένωση.
Η Διάσκεψη της Θεσσαλονίκης που κράτησε ως τις 12 Νοεμβρίου, με εκπροσώπους των βαλκανικών κρατών σε ανώτατο επίπεδο (υπουργοί, διπλωμάτες) έγινε στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ, στο παλιό κτήριο της Φιλοσοφικής σχολής. Κηρύσσοντας τις εργασίες στις 5 Νοεμβρίου ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου τόνισε: «Το γεγονός ότι στεγαζόμεθα εις αυτό το τέμενος των μουσών που φέρει το όνομα του Αριστοτέλους μάς επιβάλλει περισσότερον την υποχρέωσιν να προσπαθήσωμεν να στηρίζωμεν και να διατυπώσωμεν όσον το δυνατόν περισσότερον επιστημονικώς τας αποφάσεις μας και να μη χάσωμεν από τους οφθαλμούς μας τον τελικόν σκοπόν : την Βαλκανικήν Ένωσιν». Αξίζει να σημειωθεί ότι τις εργασίες της Δ΄ Βαλκανικής Συνδιάσκεψης μετέδωσε για πρώτη φορά στην ιστορία της ελληνικής ραδιοφωνίας ο ραδιοφωνικός σταθμός του Χρίστου Τσιγγιρίδη που ήταν από το 1928 εγκαταστημένος στη Θεσσαλονίκη.
Αποτέλεσμα των Βαλκανικών Διασκέψεων ήταν να υπογραφεί το 1934 ένα Βαλκανικό Σύμφωνο από την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Γιουγκοσλαβία και τη Ρουμανία (απείχε η Αλβανία και η Βουλγαρία) που στόχευε στην πολιτική προσέγγιση, την οικονομική συνεργασία και την επιβεβαίωση της φιλίας και αλληλεγγύης μετά των βαλκανικών κρατών. Όμως το όραμα του Παπαναστασίου για μια βαλκανική χαλαρή συνομοσπονδία και οικονομική και πολιτική συνεργασία δεν είχε συνέχεια. Χάθηκε στα απόνερα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, στην ένταση των βαλκανικών εθνικισμών και στα σύννεφα του φασισμού και του ναζισμού που απλώθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1930 σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ο Αλ. Παπαναστασίου (στη φώτο -αριστερά- με τον Ελ. Βενιζέλο), που οργάνωσε την βαλκανική συνδιάσκεψη στο Αριστοτέλειο Πανεπιπιστήμιο, είχε όραμα και έδειχνε ισχυρό και σταθερό ενδιαφέρον για τη Θεσσαλονίκη. Ως υπουργός Μεταφορών πρωτοστάτησε στην κατάρτιση του νέου ρυμοτομικού σχεδίου της πόλης μετά την φοβερή πυρκαγιά του 1917 και θεωρείται ως ο «ιδρυτής» του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1925-26.
Χ.Ζ.
