Με αφορμή τον εορτασμό της 30ής Οκτωβρίου 1944, μέρα απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής μια φωτογραφική έκθεση ντοκουμέντων, συνδιοργάνωση του δήμου Θεσσαλονίκης, του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜ-Θ και του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα των οργανωτών ‘’ η έκθεση φέρνει στο προσκήνιο την καθοριστική συμβολή του παράνομου Τύπου στην Εθνική Αντίσταση, ιδίως στη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα, παρουσιάζοντας φύλλα από τις παράνομες εφημερίδες της κατοχής. Το υπόλοιπο αρχειακό υλικό και τα επεξηγηματικά κείμενα εισάγουν τον επισκέπτη στο περιβάλλον και τις σκληρές συνθήκες παρανομίας και συνωμοτικότητας της εποχής, όπου κάθε πράξη αντίστασης τιμωρούνταν με θάνατο. Αυτό που προκύπτει αβίαστα ως συμπέρασμα είναι ότι ο Τύπος υπήρξε αναπόσπαστο μέρος του αγώνα και της αντίστασης και διαδραμάτισε ένα σημαντικό ρόλο ενημερώνοντας, διαφωτίζοντας και εμψυχώνοντας τους πολίτες’’. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 30 Νοεμβρίου 2018 και το ωράριο λειτουργίας της είναι Δευτέρα έως Σάββατο 10:00-18:00. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Ταμπλό της έκθεσης για τον παράνομο Τύπο της Κατοχής στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Η έκθεση του Μεγάρου είναι μια μορφή ελλειπτικής ανατύπωσης και διασπασμένης μεταφοράς σε ορθογώνια φωτογραφικά ταμπλό της έκθεσης που είχε οργανώσει στο χώρο του, στον οδό Μοργκεντάου, το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΜ-Θ το 2008. Και στις δυο εκθέσεις τη γραφιστική επιμέλεια έχει ο Θανάσης Γεωργίου. Από τη σημερινή έκθεση λείπουν, βέβαια, η ατμόσφαιρα που έδινε η σκηνογραφική αναπαράσταση της εποχής, τα σχετικά αντικείμενα – κειμήλια και οι αυθεντικές εφημερίδες που είχαν δανείσει στο ΄Ιδρυμα για την έκθεση ιδιώτες και αρχεία. Στην σημερινή έκθεση οι εφημερίδες αναπαράγονται φωτογραφικά, αλλά η παρουσίαση διατηρεί την ίδια θεματογραφική δομή και τα ίδια ενημερωτικά κείμενα της έκθεσης της ΕΣΗΕΜ-Θ.
Αριστερά, ο Μανόλης Αναγνωστάκης, εκδότης του περιοδικού ‘Ξεκίνημα’, δεξιά ο Νίκος Δηλαβέρης, η ψυχή ( υπεύθυνος, τυπογράφος, δημοσιογράφος) της ‘Ελευθερίας’.
Τα θέματα της έκθεσης
Οι θεματογραφικές ενότητες της παλιάς και της νέας έκθεσης είναι: 1. Η τριπλή κατοχή (γερμανική, βουλγαρική, ιταλική), 1941-1944. 2. Οι αντιστασιακές οργανώσεις, φορείς του παράνομου Τύπου (ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΕΔΕΣ, ΠΑΟ κ.α.). 3. Τα μέσα του παράνομου Τύπου (τυπογραφεία, αυτοσχέδιοι πολύγραφοι, χειρόγραφες εφημερίδες, τα υλικά εκτύπωσης). 4. Τα άλλα μέσα (οι μη δημοσιογραφικοί τρόποι διάδοσης των μηνυμάτων (αναγραφή συνθημάτων στους τοίχους, διανομή φέιγ βολάν, το χωνί- τηλεβόας, πανό με συνθήματα κλπ.). 5. Η διακίνηση των πληροφοριών (οι τρόποι συγκέντρωσης των πληροφοριών και διάδοσης των εντύπων). 6. Οι μορφές του παράνομου Τύπου στη Θεσσαλονίκη–τυπογράφοι, δημοσιογράφοι (Ιωακείμ Μπελίδης, Νίκος Δηλαβέρης, Γιάννης Κανάκης). 7. Η θεματογραφία των εφημερίδων (αρθογραφική, ειδησιογραφική, αγωνιστική). 8. Τα παράνομα έντυπα ( τίτλοι και πρωτοσέλιδα των εφημερίδων). 9. Γεωγραφική κατανομή των αντιστασιακών εντύπων (εκδόθηκαν 58 στη Θεσσαλονίκη, 11 στα Γρεβενά, 11 στην Ημαθία, 15 στην Καστοριά, 9 στο Κιλκίς, 31 στην Κοζάνη, 16 στην Πέλλα, 11 στην Πιερία, 11 στις Σέρρες, 3 στη Δράμα, 16 στη Φλώρινα, 3 στη Χαλκιδική, 8 στον Έβρο, 4 στην Ξάνθη και 2 στη Ροδόπη. Σημειώναμε: ‘’Πάντως είναι εντυπωσιακή η παραγωγή νεανικών εφημερίδων στην περιφέρεια που απευθύνονταν κυρίως στους νέους των χωριών και τους νεαρούς αγρότες’’. 10. Οι σημαντικότερες εφημερίδες: Λαϊκή Φωνή, Ελευθερία.
Απόψεις από την έκθεση του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜ-Θ το 2008
Το σχεδιασμό και την εκτέλεση της έκθεσης του Μορφωτικού Ιδρύματος είχε η εταιρία Tetragon με υπεύθυνη τη μουσειολόγο Ελένη Βρετζάκη, τη γραφιστική επιμέλεια είχε ο Θανάσης Γεωργίου, το συντονισμό και τη γραφή των κειμένων έκανε ο Χρίστος Ζαφείρης και η οργανωτική επιτροπή αποτελούνταν από τους Χρίστο Ζαφείρη, Ηλία Κουτσούκο, Δημήτρη Ντόζη και Γιάννη Κοτσιφό. Τα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν στις 15 Νοεμβρίου 2008 από τον τότε πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων Δημήτρη Σιούφα.
Ο τότε αντιπρόεδρος του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜ-Θ Χρίστος Ζαφείρης ξεναγεί τον τότε πρόεδρο της Βουλής Δ. Σιούφα που εγκαινίασε την έκθεση.
Τα υλικά της έκθεσης και τα κείμενα του επιστημονικού συνεδρίου για τον Τύπο στην Κατοχή που ακολούθησε με τη συμμετοχή ερευνητών, τυπώθηκαν σε λεύκωμα. Ήταν μια εξαιρετική οργάνωση που ικανοποίησε τους επισκέπτες της και χαρακτηρίστηκε από ειδήμονες ως συμβολή στη μελέτη του Τύπου της Εθνικής Αντίστασης.
Χ.ΖΑΦ.
.
