Καλλιτεχνικοί θεσμοί σαν το Φεστιβάλ του Ελληνικού Κινηματογράφου, το Φεστιβάλ του Ελληνικού Τραγουδιού που δημιουργήθηκαν και οργανώθηκαν με πρωτοβουλία της ΔΕΘ, συνέβαλαν ουσιαστικά στην αναβάθμιση των πολιτιστικών πραγμάτων στην μεταπολεμική Ελλάδα.
Από τις πρώτες διοργανώσεις του μεσοπολέμου η ΔΕΘ έδωσε βάρος σε καλλιτεχνικές και πνευματικές εκδηλώσεις ακολουθώντας την πανάρχαια παράδοση του Κερδώου και του Λόγιου Ερμή. Οι σκόρπιες αυτές εκδηλώσεις παίρνουν συστηματικό χαρακτήρα από την αρχή της δεκαετίας του 1960, με την καθιέρωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, το Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, τις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες κ.ά. Ιδιαίτερα τα δύο πρώτα φεστιβάλ, Κινηματογράφου και Τραγουδιού, αγαπήθηκαν ιδιαίτερα από το κοινό και εξυπηρέτησαν τους στόχους για τους οποίους θεσμοθετήθηκαν. Δίνουμε παρακάτω διαγραμματική παρουσίαση των βασικών καλλιτεχνικών θεσμών που ταυτίστηκαν με τη Θεσσαλονίκη.
Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου
Το Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου ξεκίνησε το 1960 ως πρώτη Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου με χώρο προβολής τον κινηματογράφο «Ολύμπιο». Από την επόμενη χρονιά μετακόμισε στο νεόδμητο θέατρο Μακεδονικών Σπουδών, όπου διοργανώνονταν επί δεκαετίες από τη ΔΕΘ ως τη θεσμική μετεξέλιξή του σε ανεξάρτητο κινηματογραφικό φορέα, λίγο πριν από τη λήξη του εικοστού αιώνα.
Οι συντελεστές της ταινίας “Μανταλένα”, Παντελής Ζερβός, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Μάνος Χατζιδάκις, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, ο σκηνοθέτης Ντίνος Δημόπουλος και η Καίτη Λαμπροπούλου (1960). Ψηφιακό Αρχείο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Το Φεστιβάλ αποτέλεσε κυριολεκτικά τον καθρέπτη της εξέλιξης του ελληνικού κινηματογράφου και υπηρέτησε ουσιαστικά τον πρώτο στόχο των διοργανωτών του που ήταν η προαγωγή της ελληνικής κινηματογραφίας. Η σωστή διοργάνωση του Φεστιβάλ από τη ΔΕΘ εξασφάλισε και την πλήρη επιτυχία του. Κάθε χρόνο συγκέντρωνε στη Θεσσαλονίκη την ετήσια ελληνική παραγωγή και τους ανθρώπους του κινηματογράφου, που αποτελούσαν και τον πόλο έλξης του κοινού, ιδιαίτερα των νέων που συνωστίζονταν στο β’ εξώστη της αίθουσας προβολών, ασκώντας μια ιδιότυπη κριτική των ταινιών που προβάλλονταν.
Οι βραβευμένοι του 13ου Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου (1972) : (καθιστοί από αριστερά) Σμαράγδα Βεάκη, Άννα Βαγενά, Ερμής Βελλόπουλος, και Θόδωρος Αγγελόπουλος. (όρθιοι από αριστερά) Ντίνος Κατσουρίδης, Θανάσης Βέγγος, Παύλος Τάσιος, Τάσος Ζωγράφος, Κώστας Καζάκος, Γιώργος Αρβανίτης, Παντελής Βούλγαρης Λάκης Παπαστάθης Ψηφιακό Αρχείο ΦΚΘ.
Το Φεστιβάλ ήταν διαγωνιστικό τόσο για τις ταινίες μεγάλου μήκους όσο και για τις μικρού μήκους και τα ντοκιμαντέρ. Δίνονταν βραβεία για το συνολικό έργο σε μια ταινία και επιμέρους διακρίσεις σε ηθοποιούς και σε συντελεστές των ταινιών. Το κλίμα του Φεστιβάλ δεν είχε να ζηλέψει τίποτα από τους ξένους κινηματογραφικούς θεσμούς και η συμμετοχή και διάκριση αποτελούσε μεγάλη τιμή και προβολή για τους συμμετέχοντες και τους βραβευμένους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το δεκαήμερο του Φεστιβάλ μετακόμιζε στη Θεσσαλονίκη όλος ο κινηματογραφικός κόσμος και οι ειδικοί δημοσιογράφοι της πρωτεύουσας, δημιουργώντας πανηγυρική και φεστιβαλική ατμόσφαιρα στην πόλη.
Το 1972 το Φεστιβάλ μετεξελίχτηκε σε Διεθνές στο οποίο πήραν μέρος σημαντικές ταινίες της διεθνούς παραγωγής και διάσημοι άνθρωποι της έβδομης τέχνης ως επισκέπτες, συμμετέχοντες ή μέλη των κριτικών επιτροπών της. Ανάμεσά τους ήταν ο Μάουρο Μπολονίνι, οι αδελφοί Ταβιάνι, ο Άντονι Κουίν, η Λέσλι Καρόν, ο Τρέβορ Χόουαρντ, η Τζόαν Φοντέιν, ο Κλάους Κίνσκι, η Ρίτα Χέιγουρθ, ο Χορτς Μπούχολτς, η Νταϊάνα Κάνον κ.ά.
Το Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού
Το Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, που πρωτοάρχισε το 1959 από το τότε Ιδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) στην Αθήνα, υιοθετήθηκε από τη ΔΕΘ το 1962 μετά από πρόταση της Ελληνικής Μουσικής Εταιρίας, με στόχο να δίνεται η ευκαιρία σε νέους καλλιτέχνες, συνθέτες, στιχουργούς και ερμηνευτές να γίνονται γνωστοί. Το πρώτο φεστιβάλ οργανώθηκε στο γήπεδο της ΧΑΝΘ (που κατεδάφιστηκε μετά την ανακαίνιση των γηπέδων της) και από την επόμενη χρονιά μεταφέρθηκε στο Αλεξάνδρειο Μέλαθρο, το Παλέ ντε Σπορ, με μεγάλη προσέλευση κοινού που χειροκροτούσε θερμά του καλλιτέχνες. Πέρα από τους συντελεστές των τραγουδιών, το Φεστιβάλ Τραγουδιού ταυτίστηκε ιδιαίτερα με ένα διαχρονικό πρόσωπο, τον Θεσσαλονικιό Άλκη Στέα, που παρουσίαζε για πολλά χρόνια τις διοργανώσεις του Φεστιβάλ.
Για δεκαετίες το Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης υπήρξε το μεγαλύτερο ακρόαμα-θέαμα της χώρας και ανέδειξε πολλούς καλλιτέχνες στον στίχο, στη σύνθεση, την ενορχήστρωση, τη διεύθυνση ορχήστρας και την ερμηνεία. Το 1991 ο θεσμός εμπλουτίστηκε με το «Φεστιβάλ Τραγουδιού Χωρών-Μελών της ΕΟΚ, της Μάλτας και την Κύπρου». Το Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού μετεξελίχτηκε το 1999 σε «Φεστιβάλ Μουσικής» με τη συμμετοχή συγκροτημάτων από διάφορες χώρες.
Το τέλος του θεσμού
Το φεστιβάλ αν και είχε διακυμάνσεις και η ποιότητα των τραγουδιών αμφισβητήθηκε από την κυρίαρχη μουσική παραγωγή της χώρας, διατηρήθηκε για τέσσερις δεκαετίες περίπου και αγαπήθηκε από πολλούς θεατές-ακροατές σε όλη τη χώρα. Συνοπτικά θα λέγαμε ότι το Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης υπηρέτησε το νεότερο ελληνικό ελαφρό λεγόμενο τραγούδι και τους ανθρώπους και όχι συνολικά την παραγωγή του ελληνικού τραγουδιού. Στα τέλη του 20ου αιώνα το Φεστιβάλ Τραγουδιού άρχισε να φθίνει και να χάνει την αίγλη του. Για το λόγο αυτό η ΔΕΘ διέκοψε τη συνέχισε του φεστιβάλ, επιχειρώντας να ανανεώσει το θεσμό. Το τελευταίο, παραδοσιακό Φεστιβάλ Τραγουδιού διοργάνωθηκε το 1997 και διακόπηκε για οχτώ χρόνια. Η ανανέωση έγινε το 2005 με τη συμμετοχή της ΕΡΤ και των μεγάλων μουσικών δημιουργών στη διοργάνωσή του. Το Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού συνέχισε μια νέα φάση της «ζωής» για τέσσερα ακόμη χρόνια ως το 2008, που ήταν και η τελευταία χρονια του ιστορικού μουσικού θεσμού.
Διεθνείς Μουσικές Ημέρες
Ένας ακόμη σημαντικός καλλιτεχνικός θεσμός, οι Διεθνείς Μουσικές Ημέρες, ξεκίνησαν από τη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 1969 και αποτέλεσαν βήμα προβολής και μουσικής έκφρασης της κλασικής και ελληνικής μουσικής στη Θεσσαλονίκη. Άρχισαν ως Μουσική Εβδομάδα Νέων Ελλήνων Καλλιτεχνών με πρώτη συμμετοχή τους καταξιωμένους σήμερα καλλιτέχνες Αλκη Μπαλτά, Δόμνα Ευνουχίδου και Βύρωνα Φιδετζή, και σύντομα διευρύνθηκε με τη συμμετοχή μουσικών από τις βαλκανικές χώρες.
Οι διακεκριμένοι μουσικοί Βύρων Φιδετζής, Άλκης Μπαλτάς και Δόμνα Ευνουχίδου, ήταν πρωταγωνιστές στα μουσικά δρώμενα της ΔΕΘ.
Από το 1978 ο θεσμός γίνεται διεθνής και οι περισσότερες εκδηλώσεις φιλοξενούνται στην ειδική αίθουσα συναυλιών «Αιμίλιος Ριάδης» που δημιούργησε γι’ αυτόν το σκοπό η HELEXPO-ΔΕΘ. Από το 1982 πραγματοποιείται το μεγάλο άνοιγμα των Διεθνών Μουσικών Ημερών προς πόλεις της περιφέρειας, κάνοντας πράξη την πολιτιστική αποκέντρωση. Η μουσικός αυτός θεσμός της Έκθεσης κέρδισε την πανελλήνια και διεθνή αναγνώριση.
Χ.ΖΑΦ.
Υ.Γ. Στο φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, – στις ταινίες, τα πρόσωπα και τα παρασκήνια- η Ιστοσελίδα μας θα αφιερώσει προσεχώς ειδικότερα ρεπορτάζ.
